De belangrijkste factoren in het succes van de biobased brug in Ritsumasyl

Om het milieu te ontlasten moeten biobased materialen onderdeel worden van de toekomstige bouwprojecten. De urgentie is duidelijk en toch zijn er momenteel nog te weinig projecten die gebruikmaken van dergelijke materialen. De brug in Ritsumasyl is een mooi voorbeeld waarin wel op grote schaal biobased materialen zijn verwerkt. Om achter de redenen van dit succes te komen, gingen we in gesprek met Wouter Claassen van Witteveen+Bos. Wouter is inmiddels al 17 jaar werkzaam bij het bedrijf en is al meer dan 10 jaar ontwerpleider voor grootschalige infrawerken. Hij nam ons mee in de processen die belangrijk waren voor het succes van de biobased brug in Ritsumasyl.

Thierry Affolter in gesprek met Wouter Claassen 

Sleutels tot succes

Het werken met biobased materialen is nog steeds een vrij nieuw concept en mede hierdoor is het aantal biobased bruggen in Nederland relatief laag. De brug in Ritsumasyl, met een biobased dek van 70 meter, is hier een uitzondering op. Volgens Wouter is er een aantal factoren die een rol heeft gespeeld in het succes van de brug.

Goed specificeren

Allereerst is het voor opdrachtgevers belangrijk om goed te specificeren wat voor materialen gebruikt moeten worden voor de bouw van een brug. Volgens Wouter gaat dit vaak verkeerd en is er te veel ruimte voor interpretatie voor de opdrachtnemer. Biobased is een breed begrip, waar eigenlijk alle natuurlijke materialen onder vallen. Om misstanden, verkeerde materiaalkeuzes en ongewilde ontwerpen te voorkomen, moet dus goed gespecificeerd worden. In het contract voor de brug in Ritsumasyl was duidelijk opgenomen dat het biobased gedeelte van de brug zou bestaan uit hars en vlas. Hierdoor was er geen ruimte voor discussie over het materiaal en heeft de opdrachtgever het beoogde eindproduct gekregen.  

Het belang van transparantie

Daarnaast stelt Wouter dat tijdens het ontwerpproces veel overlegd is met de opdrachtgever. De belangrijkste momenten waren de, door Wouter zogenoemde, go/no-go momenten. Tijdens deze go/no-go momenten werden alle uitkomsten en berekeningen van het onderzoek en het ontwerp voorgelegd aan de opdrachtgever en werd kritisch gekeken naar de kans van slagen van het project. De opdrachtgever had dan de keuze de stekker uit het project te trekken of het project voort te zetten. Door deze momenten groeide het vertrouwen in het materiaal, maar ook in elkaar als team. De openheid over de materialen, risico’s en mogelijkheden zijn van grote waarde geweest tijdens de ontwerpfase.

Biedt ruimte voor innovatie

Een ander belangrijk punt is de manier waarop samen is gewerkt met de producent van het biobased materiaal, Delft Infra Composites. Binnen het Ritsumasyl project is gekozen om de innovatiekosten, om de juiste samenstelling van het hars en vlas te onderzoeken, niet neer te leggen bij de producent . Daartegenover werd gesteld dat het innovatieproces volledig transparant zou verlopen. Door de vergoeding van de innovatiekosten en de transparantie is het uiteindelijke dek op de brug vele mate innovatiever dan initieel verwacht werd. Een belangrijke tip van Wouter: geef ruimte en vrijheid, zodat de kans op innovatieve constructies groter wordt. In de huidige snel veranderende markten en ontwikkelingen kunnen de producenten niet zo maar altijd gedwongen worden zelf volledig op te draaien voor nieuwe ontwikkelingen. De markt vraagt namelijk te veel innovaties, die niet allemaal kosteloos bekeken kunnen worden.

Het belang van een ambitieuze opdrachtgever

Tot slot, en dit is misschien wel de belangrijkste factor, speelde de opdrachtgever een grote rol in het succes van de biobased brug in Ritsumasyl. De opdrachtgever, provincie Friesland, heeft vanaf het begin duidelijk gemaakt dat de brug biobased onderdelen moest bevatten. Wouter gaf eerlijk toe dat het zonder de duidelijke wens van de opdrachtgever niet gelukt was. Hij roept alle opdrachtgevers op meer gebruik te maken van biobased materialen. Uiteindelijk ligt de grootste rol bij de opdrachtgevers, zij moeten vertrouwen in de mogelijkheden van nieuwe materialen.

Om de transitie verder op gang te brengen

Een divers aanbod van biobased materialen is cruciaal voor de transitie. We moeten ervoor zorgen dat opdrachtgevers keuzes hebben in het materiaal dat ze gebruiken voor hun constructies. Hout moet hier waarschijnlijk de leiding in nemen, maar ook materialen zoals hars, vals en vezels kunnen belangrijk zijn voor de transitie naar biobased bouwen. Deze materialen zijn nu nog kostbaar, maar door er meer mee te bouwen vinden innovaties plaats en worden biobased materialen goedkoper en bruikbaarder, aldus Wouter.

Bouw met biobased materialen!

Het belang van een divers aanbod aan materiaal, waardoor opdrachtgevers meer keuze hebben, sloot mooi aan bij Wouter zijn tweede punt om de transitie verder op gang te brengen. Hij ziet namelijk dat momenteel een terughoudendheid heerst in het gebruik van biobased materialen voor civiele kunstwerken. Opdrachtgevers houden nog te veel vast aan de vertrouwde, en bovendien meer vervuilende, materialen. Om dit te doorbreken is het van belang dat meer gebouwd wordt met biobased materialen. Alleen door meer te bouwen groeit het vertrouwen in de materialen. Zoals Wouter stelde; we zitten in een fase waarin veel geïnnoveerd kan worden. De methoden waarop we biobased materialen gebruiken zullen zich verder ontwikkelen in de toekomst, maar om die ontwikkeling te bereiken moeten de materialen veelvuldig gebruikt worden in bouwconstructies.

Tot slot

De biobased brug in Ritsumasyl is een mooi voorbeeld voor de mogelijkheden van biobased materialen. Het is helaas wel één van de weinige voorbeelden waarin biobased materiaal op grote schaal is toegepast in Nederland. Het is aan ons om ervoor te zorgen dat we in de komende jaren meer vergelijkbare voorbeelden creëren, zodat het vertrouwen in biobased materialen groeit en we op een duurzame manier verder kunnen bouwen aan de infrastructuur in Nederland.